Η ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΣΤΗΝ ΟΔΥΣΣΕΙΑ

Όπως μελετήσαμε πέρυσι στη ραψωδία τ’ της Οδύσσειας, ο Οδυσσέας ως ζητιάνος είχε καταφέρει να παραμείνει στο παλάτι μετά την αναχώρηση των μνηστήρων.
Εκείνη τη βραδιά θα συναντήσει τη βασίλισσα Πηνελόπη και θα την πείσει ότι έχει έγκυρες πληροφορίες από τον βασιλιά της Θεσπρωτίας Φείδονα ότι ο σύζυγός της Οδυσσέας είναι καθ’ οδόν προς την Ιθάκη. Η φιλοξενία ολοκληρώνεται με το πλύσιμο των ποδιών του από την Ευρύκλεια και την παραχώρηση κλίνης για ύπνο.

Στην αρχή της ραψωδίας υ’ ο Οδυσσέας στριφογυρίζει επί ώρες μην μπορώντας

να κλείσει μάτι από την έννοια της εξόντωσης των μνηστήρων, οπότε επεμβαίνει η Αθηνά.
Απολαύστε τη σκηνή:
“…Ὣς ἔφατ᾽, ἐν στήθεσσι καθαπτόμενος φίλον ἦτορ·

Η Αθηνά Πρόμαχος (βλέπε ραψωδία ζ’).

τῷ δὲ μάλ᾽ ἐν πείσῃ κραδίη μένε τετληυῖα
νωλεμέως· ἀτὰρ αὐτὸς ἑλίσσετο ἔνθα καὶ ἔνθα.
Ὡς δ᾽ ὅτε γαστέρ᾽ ἀνὴρ πολέος πυρὸς αἰθομένοιο,
ἐμπλείην κνίσης τε καὶ αἵματος, ἔνθα καὶ ἔνθα

αἰόλλῃ, μάλα δ᾽ ὦκα λιλαίεται ὀπτηθῆναι,
ὣς ἄρ᾽ ὅ γ᾽ ἔνθα καὶ ἔνθα ἑλίσσετο, μερμηρίζων
ὅππως δὴ μνηστῆρσιν ἀναιδέσι χεῖρας ἐφήσει
μοῦνος ἐὼν πολέσι. σχεδόθεν δέ οἱ ἦλθεν Ἀθήνη
οὐρανόθεν καταβᾶσα· δέμας δ᾽ ἤϊκτο γυναικί·
στῆ δ᾽ ἄρ᾽ ὑπὲρ κεφαλῆς καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπε·

Η Αθηνά στην Ακαδημία της Αθήνας.

«τίπτ᾽ αὖτ᾽ ἐγρήσσεις, πάντων περὶ κάμμορε φωτῶν;

οἶκος μέν τοι ὅδ᾽ ἐστί, γυνὴ δέ τοι ἥδ᾽ ἐνὶ οἴκῳ,

καὶ, πάϊς, οἷόν πού τις ἐέλδεται ἔμμεναι υἷα».
Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·
«ναὶ δὴ ταῦτά γε πάντα, θεά, κατὰ μοῖραν ἔειπες·
ἀλλά τί μοι τόδε θυμὸς ἐνὶ φρεσὶ μερμηρίζει,
ὅππως δὴ μνηστῆρσιν ἀναιδέσι χεῖρας ἐφήσω,

μοῦνος ἐών· οἱ δ᾽ αᾇὲν ἀολλέες ἔνδον ἔασι.
πρὸς δ᾽ ἔτι καὶ τόδε μεῖζον ἐνὶ φρεσὶ μερμηρίζω·        
εἴ περ γὰρ κτείναιμι Διός τε σέθεν τε ἕκητι,
πῆ κεν ὑπεκπροφύγοιμι; τά σε φράζεσθαι ἄνωγα».
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε θεὰ γλαυκῶπις Ἀθήνη·
«σχέτλιε, καὶ μέν τίς τε χερείονι πείθεθ᾽ ἑταίρῳ,
ὅς περ θνητός τ᾽ ἐστὶ καὶ οὐ τόσα μήδεα οἶδεν·
αὐτὰρ ἐγὼ θεός εἰμι, διαμπερὲς ἥ σε φυλάσσω

Η Αθηνά στο Λούβρο.

ἐν πάντεσσι πόνοις. ἐρέω δέ τοι ἐξαναφανδόν·
εἴ περ πεντήκοντα λόχοι μερόπων ἀνθρώπων
νῶϊ περισταῖεν, κτεῖναι μεμαῶτες Ἄρηϊ,
καί κεν τῶν ἐλάσαιο βόας καὶ ἴφια μῆλα…”
Ομήρου Οδύσσεια, ραψωδία υ’, στίχοι 22-51

Μετάφραση:
…Ως έλεγε για να καλμάρει φυλλοκάρδι μες στα στήθια·
από αυτό κι ακόμα πιο πολύ ανέμενε με την καρδιά (του) σε καταστολή υπέμενε  δυσκόλως·
έτσι ελίσσετο ο ίδιος από εδώ και από ‘κεί.
Όπως και όταν μια γαστέρα άνδρας σε δυνατή καπνίζουσα πυρά,
ξεχειλισμένη κι από λίπος κι από αίμα, από εδώ κι από εκεί
στριφογυρνά, και πολύ γρήγορα για να ψηθεί παρακαλά,
έτσι αυτός βεβαίως από ’δώ κι από εκεί ελίσσονταν βάζοντας πλάνο,
όπως και πως αναιδών μνηστήρων θα “συμμάζευε τα χέρια”
ενώ είναι μόνος σε πολλούς· όμως γι’ αυτόν ήλθε κοντά η Αθηνά
αφού κατέβη εξ ουρανού· έμοιαζε δε στο σώμα με γυναίκα.

Και στάθηκε επάνω απ’ το κεφάλι και είπε μια κουβέντα προς αυτόν:

Σκεπτόμενη Αθηνά από το Αρχαιολογικό Μουσείο.

«Γιατί γκρινιάζεις έτσι (ξάγρυπνος), μες στ’ ανθρωπάκια ο κακόμοιρος των πάντων,
Από τη μια εδώ αυτός είναι ο οίκος σου, κι ετούτη η γυναίκα μες στον οίκο,

και ο παίδας, τέτοιον που εύχεται κανείς να έίχε για υιό».
Κι απαντώντας προς αυτήν είπε ο Οδυσσεύς με πολυσύνθετο μυαλό:
«Ναι πια τα πάντα βέβαια αυτά, θεά, τα είπες με ακρίβεια·
αλλά αυτό το κάτι τι μες στο μυαλό μου η ψυχή κλωθογυρίζει,
όπως και πως των αναιδών μνηστήρων θα “συμμάζευα τα χέρια”
μόνος που είμαι, ενώ αυτοί αθρόοι πάντα βρίσκονται εντός.
Προσέτι δε και τούτο μείζον μες στο μυαλό στριφογυρίζω·
διότι αν παρ’ όλα αυτά τους σκότωνα και με την εύνοια Διός και τη δική σου (χάρη),

Η Αθηνά μπροστά από το Αυστριακό Κοινοβούλιο.

και πού θα έβρισκα διαφυγή; Αυτό σε προσκαλώ να υποδείξεις».
Και προς αυτόν είπε μετά θεά, γλαυκώπις Αθηνά:
«Και κάποιος, άθλιε, αφ’ ενός και σε χειρότερο θα πείθετο εταίρο
όποιος κι αν είναι απλός θνητός και να μην ξέρει τόσα σχέδια·

όμως εγώ είμαι θεός, αυτή που σε φυλάσσω πέρα ως πέρα

σε όλα τα πονήματα (τα έργα -τις προσπάθειες). Σου λέω δε ξεκάθαρα…
ακόμα και πενήντα λόχοι ανθρώπων (σ’ ετοιμότητα) θνητών

εμάς τους δυο περικυκλώνοντες για να σκοτώσουν με του Άρη την ορμή,
ακόμα κι από κείνους θα άρπαζες τα βόδια κι αιγοπρόβατα θρεμμένα….

Μπορεί ο συνεργάτης μας Makis Lykoudis να έχει παρουσιάσει τη ραψωδία ν’ όπου εκεί, δίπλα δίπλα ο Οδυσσέας με την Αθηνά καταστρώνουν σχέδια, όμως για μένα είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζω σε ανάλυση ραψωδίας

προσωπικές συζητήσεις της θεάς με τον Οδυσσέα.

Προσέξτε πως ο Όμηρος παρομοιάζει τον από αγωνία άυπνο που στριφογυρίζει, με την εικόνα όπως γυρίζουμε κάθε τόσο το ας πούμε κοκορέτσι στη φωτιά!

Η Αθηνά του Πειραιά.

Η Αθηνά τον χαρακτηρίζει γκρινιάρη αφού είναι ήδη κοντά στη γυναίκα του, στον ζηλευτό γυιό του και μέσα στο παλάτι του. Επίσης ότι ξεχνάει τη θεά που ΠΑΝΤΑ βρίσκεται στο πλευρό του, την ΑΘΗΝΑ.

Η Αθηνά όπως ήταν εντός του Παρθενώνα.

Η Αθηνά Πρόμαχος από αναπαράσταση της Ακρόπολης.

Ο Ναός της Αθηνάς στην Ακρόπολη (αναπαράσταση).

Η Αθηνά μπροστά από το Αυστριακό Κοινοβούλιο.

Η Αθηνά στο Λούβρο.

Η Αθηνά του Φειδία.