Ο ιδαλγός στη ναυμαχία του Θερβάντες.

                   Τέσσερα χρόνια σχεδόν μετά την μεγάλη ναυμαχία στις Εχινάδες, η Γαλέρα “El Sol”, έσκιζε τα κύματα της νότιας μεσογείου απαλά και σκερτσόζικα προσπαθώντας να αδράξει μια σπιθαμή ξέρας από την αποθυμημένη πατρίδα που φάνταζε μακρινή και ανέφικτη όπως η ίδια φιγούρα του στραβοδίβολου περικλεούς ιδαλγού που μόλις άρχιζε να ζωγραφίζεται στην εκλεπτυσμένη φαντασία του Ντον Miguel Cervantes de Saavedra! Είχε ξεπεράσει τη Μασσαλία κι είχε βάλει ρούμπο για τις καταλανικές ακτές όπου τον περίμεναν δόξες και εγκώμια και μια περιφανή θέση στην Ισπανική αρμάδα. Έφερνε μαζί του βασιλικές συστατικές επιστολές υπογεγραμμένες απ το ίδιο χέρι του Don Juan που θα τον ανέβαζαν στους ουρανούς όταν τις παρουσίαζε στους αρμοδίους. Προνόμια για Capitán η Comandante, δεν θα έγειραν διαφιλονικίας! Πελάγιζε μαζί του ο επάξιος αγωνιστής Pedro Diez Carrillo de Quesada που θα ’δινε παραβολή. Ονειριαζόταν ο Μιγκέλ μέγιστα αξιώματα και τιμήματα όταν δυο μπαταριές κατάπλωρα κι ο μεγάλος καβγάς που ακολούθησε χωρίς καν να προλάβει να πάρει μέρος ενεργό, έδωσαν το τελειωτικό πλήγμα σε μια περιπέτεια πέντε ολόκληρων χρόνων στα νερά της Μεσογείου, της Ελλάδας, και του Ιονίου. Η σκιά του Παρνασσού που μετά από χρόνια θα τον σαγηνεύσει στο λογοτεχνικό του περίπλου, ίσκιωσε την ψυχή του με την αμφιβολία.! Ο μετέπειτα γίγαντας της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας , ο αφοσιωμένος του αδελφός Rodrigo κι ο capitán Pedro Diez έπεσαν θύματα των αλγερινών πειρατών του Αρναούτη Μαμί και οδηγηθήκαν στα παζάρια της Αφρικής. Εκεί ένας άλλος Αλγερινός κουρσάρος, ατυχώς εξισλαμισμένος Έλληνας ζεϊμπέκος, ο Νταλί Μαμί “ο κουτσός”, ανακαλύπτοντας τις συστατικές επιστολές του Don Juan και παίρνοντας τον για τιμημένο αριστοκράτη τον αγόρασε στο σκλαβοπάζαρο για ένα αξιόλογο ποσό και τον έριξε στα μπουντρούμια του καστέλου του απαιτώντας τεράστια για την εποχή λύτρα. Πέντε χρόνια μετά, το χίλια πεντακόσια ογδόντα ο νεαρός ποιητής της μεγάλης ναυμαχίας των Curzolari, επιβιβαζόταν σε μια μεταφορική γαλέρα που τώρα πλέον θα τον έφερνε οριστικά στην αγαπημένη του πατρίδα σαν επίκαιρο Οδυσσέα, δέκα ολόκληρα χρόνια από τότε που επί ματαίω υπόδικος αναγκάστηκε να πάρει το δρόμο της περιπλάνησης πάνω στις Ναπολιτάνικες γαλέρες.
Δεν πολέμησε ο Θερβάντες μόνο στις Εχινάδες. Μετά την αποθεραπεία του στη Μεσίνα, συνέχισε να κονταροχτυπιέται με τους Τούρκους στην Κέρκυρα, στο Ναβαρίνο, στη Τυνησία, στη Σικελία. Τέσσερα ολόκληρα χρόνια, αυτή τη φορά στις διαταγές του καπιτάν Ponce de Leon έδωσε τα πάντα στο δυστυχώς ουτοπικό όραμα της απελευθέρωσης της Ελλάδας από τον Τούρκο. Θυμίζει/αν και ελάχιστα έχει αναγνωριστεί/η ιστορία του, άλλους φιλέλληνες που διακριτικά αλλά δραματικά έδωσαν παρόν σε ότι η Ελλάδα διεκδικούσε στα σκοτεινά χρόνια του μεσαίωνα. Δραματικά γνωστός κι ο ρομαντικός μας ποιητής Lord Byrοn σε μια απρόσμενη σχέση, όπως κι ο ίδιος Θερβάντες, με την Αιτωλική περιοχή μας! Μόνο στη Ναύπακτο δεν βρέθηκε ο Δον Μιγκέλ, και παρ όλα αυτά του ‘χουν εξάντα το άγαλμα του, η του Δον Κιχώτη δεν έχει σημασία, για τους αιώνες που έρχονται και θα περάσουν στις μνήμες των λαών. Και πονάει η συνείδηση να πιθανολογεί τον οχετό των ύβρεων που μπορεί να αξίζει η αποκοτιά να κονταροχτυπιέσαι σαν ο “θεόκουτος” ιδαλγός του Θερβάντες με τους ανεμόμυλους της συνήθειας και του στερεοτύπου. Μήπως ο George Gordon Byron, που ξόδεψε την περιουσία του και την υπόληψη του για ένα όραμα που ούτε καν συμπορευόταν με την ταραχώδη οδοιπορία του, βρήκε ολοκληρωτικά και δίκαια ανταπόκριση από τους συγκαιρινούς του;
Στο Ταξίδι του Παρνασσού, κεφάλαιο Α, λέει ο θεός Μερκούριος μέσω του συγγραφέα. “Γνωρίζω καλά ότι στο σκληρό πεδίο της Ναυμαχίας, έχασες την κινητικότητα απ το ζερβό σου χέρι για τη δόξα του δεξιού σου.” Κι όμως ελάχιστες είναι οι σωζόμενες αναφορές του Θερβάντες στην ναυμαχία, αν λάβουμε υπ όψη την τεράστια σημασία που ο ίδιος έδινε στα ιστορικά αποτελέσματα της . Βέβαια στην σύντομη βιβλιογραφία του, πιθανολογείται ένα απολεσθέν θεατρικό έργο με το όνομα La Naval, και επαναλαμβάνονται σύντομες αναφορές, στους πρόλογους του δευτέρου μέρους του Δον Κιχώτη και στις παραδειγματικές νουβέλες. Γιατί αυτή η ατροφική αναφορά σε ένα γεγονός τόσο σημαδιακό για τον κόσμο και για εκείνον προσωπικά; Επειδή η θύμηση της ήταν οδυνηρή; Για το ντελίριο του πυρετού, την απάνθρωπη μάχη σώμα με σώμα; Την παρ’ ολίγο απώλεια του χεριού; Την απόγνωση της εξάμηνης αποθεράπευσης στη Μεσίνα; Το κουσούρι που του ’μεινε στο μπράτσο η την αιχμαλωσία και την κακουχία της Αλγερίας; Η μήπως όλο το συγγραφικό του έργο ήταν μια μεταφορική πρόταση στο αξεπέραστο γεγονός που τον σημάδεψε για πάντα; Ο ταραχώδης βίος του έδειξε εκ των υστέρων ότι πολύ λίγα γεγονότα όσο και οδυνηρά να ήταν θα μπορούσαν να επιδράσουν πρακτικά και άμεσα στο λογοτεχνικό του έργο. Τότε; Η μεγάλη του δεξιότητα να μεταβιβάζει μέσα από τις αλληγορικές έως γλαφυρές ιστορίες του, τις ποιό επεισοδιακές εμπειρίες της ίδιας ζωής του και των παρακειμένων ήταν αρκετή ώστε να μην χρειαστεί να παρουσιάσει ωμά και τραγικά όσες απάνθρωπες δραστηριότητες μπορεί να παράγει ο αρρωστημένος νους του ανθρώπου. Ίσως η αλληγορική μεταβίβαση στα γεγονότα μέσω των ιπποτικών μυθιστορημάτων να κατασίγαζε τους τρομακτικούς του εφιάλτες. Τι κρίμα που η ατυχία η οι συγκυρίες της εποχής μας στέρησαν την πιθανότητα να γνωρίσουμε εκτενέστερα από πρώτο χέρι και κάτω από μια οξυδερκή σκοπιά τα ευρύτερα γεγονότα της ανεπανάληπτης Naval, στην οποία μας εισήγαγε ο σοφός λόγιος με λίγα παραπονεμένα, αλλά επιβλητικά λόγια.
“Αυτό που δεν μπορώ να αρνηθώ είναι ότι δείχνω γηραιός και μονόχειρας, λες και θα ήταν στο χέρι μου να παγώσω το χρόνο ώστε να μην περνάει για μένα η λες και η αναπηρία μου προξενήθηκε σε ταβερνείο αντί στην μεγαλύτερη περίσταση που έχουν δει οι αλλοτινές εποχές , οι τωρινές και αυτές που μας περιμένουν …Μπορεί να μην αστράφτουν οι πληγές μου στα μάτια αυτών που τις θωρούν, αλλά αναγνωρίζονται τουλάχιστον απ αυτούς που ξέρουν που συνέβησαν…”
Ας δούμε από κοντά τις στοχαστικές αντικρούσεις στο μυαλό του σπουδαίου θεατή. Ενώ για άλλους η μεγαλύτερη ναυμαχία της εποχής μπορεί να αποτελούσε βίωμα και τρόπο ζωής για τον ποιητή μας πιθανώς να ήταν πολύροη πηγή έμπνευσης• Η Τραγική της εξέλιξη , ποιητική έξαρση. Η ωμή πραγματικότητα της ανελέητης σύρραξης , υστερισμός ποιητικής επιφοίτησης όπως κάποιοι θέλησαν να εντοπίσουν μέσα απ τις σελίδες του περιπλανώμενου ιππότη . Μέσα στην πυρετική κόλαση την ώρα της ναυμαχίας ο “δόκιμος” Dante της ιβηρικής λογοτεχνίας θα οραματιστεί την μεγαλύτερη χριστιανική νίκη της εποχής. Όλα τα υπόλοιπα χειροπιαστά συμπεράσματα της νίκης θα του φανούν ασήμαντα και πεζά. Στα επόμενα χρόνια, μέσα από θύμησες η υστερισμούς ο Δον Μιγκέλ θα συζεύξει τις τερατουργίες της ναυμαχίες με τους ανεμόμυλους και τους φανταστικούς γίγαντες του Δον Κιχώτη. Πολλοί διανοούμενοι της εποχής θα λάβουν την σκυτάλη και θα παραταχτούν στην δεξιά του προσκειμένου. Ο Murillo θα εξηγήσει ότι μέσα από τη μεταφορική εξέλιξη των γεγονότων όπως συνήθως παρουσιάζεται στα ιπποτικά διηγήματα, ο Δον Κιχώτης αναγνωρίζει στην όψη του εχθρικού γίγαντα τον Οθωμανικό κίνδυνο. Ο Πιραντέλο θα υποστηρίξει ότι πίσω από τη μάχη του θλιμμένου ιππότη απέναντι στους ανεμόμυλους κρύβεται η ναυμαχία των Εχινάδων, κι ο ίδιος ισπανός λογοθεραπευτής ενισχύει με τις πολυάριθμες αναφορές του ότι πίσω απ οποιοδήποτε ψυχικό νεανικό του άχθος κρύβεται ο δυσβάστακτος οδυρμός για τον όλεθρο της ανήκουστης τραγωδίας που ακολούθησε την δραματική εξέλιξη της ναυμαχίας.

Οι αμφισβητήσεις

Στις 23 Απριλίου του χίλια εξακόσια δεκαέξι/ αν και υπάρχουν αντιρρήσεις μεταξύ αγγλικανών και καθολικών/πέθανε ο μεγάλος δραματουργός William Shakespeare αμφισβητούμενος πλέον από εκατομμύρια μοντέρνους στωικούς που βλέπουν πίσω από τον ανεπαρκή “Shakespeare” τον αμίμητο Christopher Marlowe. Την ίδια μέρα του ιδίου έτους, με το παπικό ημερολόγιο, πέθανε ο έτερος γίγαντας του 16ου λογοτεχνικού αιώνα, Miguel de Cervantes Saavedra, αυτόπτης της Εχιναδικής ναυμαχίας που αναντίρρητα εικονογράφησε συμβολικά στο μεγάλο του έργο “Don Quijote de la Mancha” εμπνεόμενος, όπως σήμερα υποστηρίζουν άλλοι μοντέρνοι στωικοί από ένα αυθεντικό χειρόγραφο του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου. Αλήθεια! Δεν είναι η μορφή του τρελού ιδαλγού βγαλμένη από τις μακροπρόσωπες χλωμές μορφές του El Greco; Η να ’ναι απλή παραδοχή;
Κάποιοι μπορεί να μένουν έκπληκτοι με την προηγούμενη αποκάλυψη σχετικά με την υποκατάσταση του μεγαλύτερου δραματουργού σε αγγλική γλώσσα, είτε επειδή αγνοούσαν την διαπλοκή είτε επειδή είναι δύσκολο να αφομοιωθεί μετά από τόση εγκεφαλική πλύση εν μέσω των αιώνων. Για το παρόμοιο δίλημμα σε σχέση με την αυτουργία του Δον Κιχώτη μετά από την έστω αθέλητη παρέμβαση του Έλληνοισπανού ζωγράφου οι διενέξεις είναι πολύ πρόσφατες και λείπουν καθοριστικά στοιχεία για την ωρίμανση της. Ντοκιμαντέρ υψηλής πρόβλεψης και μεγάλης επιτυχίας, συνέδρια πονημάτων, μαθηματικές λύσεις λογικής και αντιπαράθεση γεγονότων της συνύπαρξης και δραστηριότητας του ενός και του άλλου στην ίδια χρονική περίοδο, έχουν φέρει σε φανερές δυσκολίες τους πατριάρχες της αγγλοσαξονικής κουλτούρας σχετικά στο αν τα μεγάλα δραματικά έργα καταχωρημένα στον ανέτοιμο ερασιτέχνη ηθοποιό εισχωρούν στη λογική ροη των δεδομένων η είναι ύψιστα επιτεύγματα της πληθωρικής καλαίσθητης τέρψης του “αδικοχαμένου” /με περίεργο τρόπο/ Κρίστοφερ Μάρλοου, καμουφλαρισμένα πίσω από την πειστική /σαν θεατρικού ερμηνευτή / προσωπικότητα του αγνώστου William.
Η αμφιβολία είναι η 258η επιστήμη (αν υποθέσουμε τις υπάρχουσες ευρωπαϊκές καριέρες) περισσότερο πλούσια και λιγότερο ρητορική από τουλάχιστον τις μισές από τις κατεστημένες. Μόνο που η αμφιβολία από μόνη της είναι αδύνατον να τραντάξει το κατεστημένο. Οπότε αν και οι κατά τα άλλα λογικές αμφιβολίες μου είναι αρκετά τεκμηριωμένες θα πρέπει να διαθέτω επτά ζωές για να θέσω απλώς την αμφιβολία κάτω από την επιστημονική μελέτη του καθιερωμένου. Και ευτυχώς μόνο οι αιλουρίδες ψευδώς χρήζουν του πλεονεκτήματος. Πόσες λοιπόν ελπίδες επιτυχίας υπάρχουν στο να αποδειχτεί κάποτε ότι ο Βασιλιάς Λήρ είναι πνευματική κτήση του Κου Marlowe και όχι του Σερ William? Ελάχιστες! Και τι πρέπει να κάνει κάποιος που πιστεύει ότι η αλήθεια τυγχάνει τουλάχιστον αμφιβολίας; Πως μπορεί να αλλάξει η Ιστορία; Και επιπλέον πως μπορεί να ξεριζωθεί η πεποίθηση από την τηλεκατευθυνόμενη ανθρώπινη γνώση; Μάταιος όποιος υποθέτει ότι ο σκοπός είναι η μαθηματική απόδειξη των πραγμάτων, ο αίσιος τερματισμός ένα ασημένιο κύπελλο και ο έπαινος άλλα τόσα “μετρητά”…
Ο σκοπός και η άφιξη είναι η προσπάθεια του να μην αποδεχτείς αυτό που οι άλλοι σου επιβά-λουν δίχως αντιρρήσεις, δίχως έρευνα, δίχως να σε πληροί και να σε πείθει. Μόνο αυτό , και ευτυχώς γι’ αυτό δεν χρειάζονται επτά ζωές, δεν χρειάζεται να γίνεις κατοικίδιο!
Η μικρή νήσος στα δεξά της μεγάλης ονομάζεται Ιθάκη. Σήμερα έχει δυο τρεις χιλιάδες όχι μόνιμους κατοίκους και είναι το ποιο γνωστό νησί στο κόσμο. Όχι για το μέγεθος της, ούτε για τον πληθυσμό της, για το κάλος της που κανείς δεν της το αρνείται, ούτε για τις θρυλικές της παραλίες. Είναι απλώς το νησί του Οδυσσέα. Είναι η πρωτεύουσα του χαμένου βασιλείου, είναι η αχτίδα της παγκόσμιας παλιννόστησης, η ελπίδα του οδοιπόρου, η μούσα του Καβάφη. Η αρχαία Ομηρική Σάμη κατόρθωσε να παρακάμψει την αγέρωχη γειτόνισσα της, κατόρθωσε να της γυμνώσει το κορμί, να της δανειστεί το φόρεμα και το όνομα της και να κερδίσει τα καλλιστεία! Αλήθεια; Αλήθεια μπορεί κάποιος να πεισθεί τόσο ολιγόφρενα ότι το βασίλειο του μεγάλου Λαέρτη ήταν η ομηρική Σάμη; Ότι το πριν 30 αιώνες βραχώδες μπράτσο των είκοσι και κάτι χιλιομέτρων είχε προτιμηθεί σαν πρωτεύουσα τέτοιου βασιλείου μπρος στην πλούσια και δυσανάλογη Κεφαλονιά; Στη μυκηναϊκή Κεφαλονιά που έχει να επιδείξει /εκτός της απλής λογικής/, τεράστια ευρήματα και αποδεικτικά τεκμήρια, αρχαιολογικά, γεωλογικά, ανθρωπολογικά, ιστορικά. Το βιβλίο Κεφαλληνία, η αποκάλυψη της ομηρικής Ιθάκης του Ν.Γ Λιβαδά, είναι ένα εγχειρίδιο τόσο τεκμηριωμένο που οτιδήποτε ήθελα να προσθέσω συμπληρωματικά, θα ήταν φτωχός πλεονασμός. Η επιμονή και καθήλωση του ερευνητή στην αποκατάσταση της αλήθειας το συνιστά ανεπιφύλακτα. Γιατί κι ο δικός μου σκοπός δεν είναι να αποδείξω ότι η Ομηρική Ιθάκη είναι η Κεφαλονιά, και η ομηρική Σάμη η σημερινή Ιθάκη. Η στην περίπτωση που μας απασχολεί ότι η φημισμένη Naval διαδραματίστηκε μπροστά στον όρμο της Σκρόφας κι όχι στον Golfo di Lepanto. Αυτό είναι από μόνο του αποδεδειγμένο. Αναπόδεικτο, είναι η δυσκολία, η αδυναμία θα ’λεγα να μπορέσω εγώ ανήξερος αλλά και άλλοι πολλοί /αυτοί επιφανείς συντοπίτες/να ερεθίσουν απλώς την περιέργεια των λαών, να σπείρουν την φανερή αμφιβολία του ότι “λογικά” η ιστορία που μάθαμε, η ιστορία που μας έμαθαν, θέλει επειγόντως και τουλάχιστον, α ν α κ ε φ α λ α ί ω σ η.
Στην εξέλιξη θα αναφερθούμε στον παραλληλισμό των προηγούμενων θέσεων απέναντι στην άστοχη ονομασία της ναυμαχίας καθώς και στις διενέξεις μεταξύ Ιταλών και Ισπανών λογίων. Δεν είναι παραλογισμός η προθυμία του να θέλει κάποιος να μάθει αν αυτό η το άλλο γεγονός είναι ακριβώς εξακριβωμένο η τυγχάνει ανακριβειών λόγω της απομάκρυνσης στο χρόνο η της παραπληροφόρησης των γεγονότων. Είναι φορές πνευματική ανάγκη να πεισθεί ο ίδιος αλλά και όσοι πράγματι ενδιαφέρονται για την ανακρίβεια τους. Χωρίς αποσκοπήσεις, χωρίς μεγαλομανίες , χωρίς κίβδηλες επιδιώξεις, χωρίς πολιτικούς σκοπούς, χωρίς ζιγκ ζαγκ και υπονοήσεις. Είναι ζήτημα λόγου!
Γιατί η αξία του λόγου δεν είναι στη σημασία του αλλά στη χρήση που του δίνουμε!

Οι διενέξεις, και πως ο κανόνας έχει εδώ την εξαίρεση.

Αυτόπτες μάρτυρες υπήρξαν στις γαλέρες την ώρα της ναυμαχίας, μάρτυρες του λόγου και της Ιστορίας. Κι άλλοι που μετέπειτα, πιθανώς με μεγαλύτερο ταλέντο ή θέληση συνέχισαν το χρονικό της. Όλοι δυτικοί. ‘Η οι περισσότεροι, αν εξαιρέσουμε τους λίγους Οθωμανούς. Τι κρίμα που δεν υπήρξαν λόγιοι από την δική μας ζώνη να παραστήσουν τα γεγονότα δίχως την κομπορρημοσύνη των φανατικών χριστιανολατίνων. Υπάρχει μεγαλύτερη αντικειμενικότητα όσον αφορά την ανάμιξη και τύχη των Ελλήνων στη ναυμαχία στα τουρκικά χρονικά παρά στους σύγχρονους της εποχής Λατίνους που παρέλειψαν παντελώς την ύπαρξη του ελληνικού στοιχείου. Μόνο οι αναφορές του μοναχού Ευθυμίου στο χρονικό του Γαλαξειδίου, πολλά χρόνια μετά, υπαινίσσεται κάποια ανεπιτυχή συμμετοχή πολεμιστών, σε ταυτόχρονη με την εξέλιξη της ναυμαχίας ανταρσία κατά των τούρκων. Απ’τη δική μου πλευρά εκδικητικά εμφάνισα απo το πουθενά, τον “πειστικό” προφεσόρο/ψαρά να πρωταγωνιστεί αναμφισβήτητα του προηγουμένου αφηγήματος. Οι διενέξεις μεταξύ των Λατίνων ιστορικών της εποχής είναι ιδιαίτερα έντονα σημειωμένες στο ημερολόγιο της Ιστορίας. Οι Ιταλοί (Βενετσιάνοι, Τοσκάνοι, Γενοβέζοι και Παπικοί ) μεροληπτούν υπέρ εαυτών, ενώ οι Ισπανοί (Καστελάνοι, Αραγονέζοι, Ναπολιτάνοι ) η μεγαλύτερη δύναμη της εποχής χωρίς να απαξιώσουμε τους Τούρκους, κατοχυρώνουν το δίκιο ετσιθελικά με το μέρος τους. Οι Βενετσιάνοι αν και φτωχά αντιπροσωπευόμενοι από αυτόπτες ελλογίμους επιφανείς, διογκώνουν την παρουσία αλλά και την επιτυχία τους στην σύρραξη. Οι Ισπανοί ένοιωσαν πάντα εκ μέρους των Ιταλών προσπάθειες σμίκρυνσης της πραγματικής αξίας συμμετοχής τους. Για εύλογους λόγους οι Γάλλοι που μετά από κάποια χρόνια ανέλαβαν “πατριωτικά” να εξυμνήσουν το μεγάλο γεγονός, με επικεφαλής τον σφαλερά φημισμένο ιστορικό Fernand Braudel, βρίσκουν σε κάθε αντίθεση την ευκαιρία να υποτιμήσουν την πραγματική αξία της ναυμαχίας. Βλέπεται την ίδια εκείνη εποχή οι σημερινοί μας σύμμαχοι ήταν στοργικά περίδετοι με τους τρομερούς Οθωμανούς.
Όταν σε μια τέτοια μεγάλη ευκαιρία, ένα από τα κύρια μέλη της συμμαχίας όπως η Ισπανία, συγκεντρώνει σαν αυτόπτες μάρτυρες /εκτός των στρατιωτικών/ διαπρεπείς λογοτέχνες που ενσαρκώνουν τους ιστορικούς, όπως οι Miguel de Cervantes , Juan Rufo, Juan Bautista Villanueva, Cristóbal de Virués, Jerónimo Torres y Αguilera, Μarco Antonio Arroyo /από τον οποίο μαθαίνουμε την συμμετοχή της Μαρίας/ και πολλούς άλλους , έχει προτεραιότητα στην αυθεντικότητα της Ιστορίας. Σε αντιπαράθεση, οι Ιταλοί που στις αρχές του αιώνα είχαν να επιδείξουν σημαντικούς ιστορικούς όπως ο Paolo Giovio, ο Francesco Guicciardini ή ο καρδινάλιος Pietro Bembo, δεν μπορούν σ’ αυτή την περίπτωση να εξισωθούν όσο και αν το προσπάθησαν, διότι οι σπουδαιότεροι τους χρονογράφοι δεν υπήρξαν μάρτυρες της ναυμαχίας αλλά έλαβαν τις πληροφορίες τους από τρίτους, όπως o Cosimo Filiarchi, ο Lorenzo Gambara, ο πολυαναφερόμενος Paolo Paruta ή ο σύνδικος της Κερκύρας από το 1571, Girolamo Diedo, εγγύς μεν αλλά ουδέποτε παρόν. Η παρουσία στις Βενετσιάνικες γαλέρες δυσδιάκριτων ανθρώπων της γραφίδας όπως ο Ferrante Caracciolo ή ο J.Orsi, δεν θα μπορούσε ποτέ να εξυμνήσει όπως έκαναν οι Ιβηρικοί τις δοξασίες του γεγονότος που όχι μόνο δεν έμειναν στην αίγλη των παρισταμένων, αλλά ενέπλεξαν και άλλους πολύ σπουδαίους ομόχρονους η μεταγενέστερους λογιότατους όπως οι Fernando de Herrera, Lope de Vega και Louis de Góngora!
Αναμενόμενο αυτής ακριβώς της δυσαναλογίας/ως προς την ακριβή αφήγηση των γεγονότων/ υπήρξε η καταγραφή ορισμένων διαφορών σχετικά με την διεκπεραίωση της ναυμαχίας. Έτσι ενώ για ορισμένους Ιταλούς το πλοίο που έστειλαν οι Τούρκοι να κατασκοπεύσει τις συμμαχικές δυνάμεις ήταν από το τμήμα των αλγερινών, οι Ισπανοί επιμένουν ότι ήταν η ίδια η γαλέρα του Καρά Χότζα (Caracoz) καμουφλαρισμένη σε Ελληνικό ψαράδικο. Οι ίδιες πηγές με τον ίδιους πρωταγωνιστές συγκρούονται και στην έκβαση της μάχης. Οι πρώτοι θριαμβολογούν ότι η παπική Γαλέρα La Ggrifona έπληξε την ομόλογη του Καρά Χότζα και του επέφερε τον θάνατο ενώ η αλήθεια κατά τους αυτόπτες Ισπανούς είναι ότι ο καπετάν Juan Bautista Cortes επικεφαλής της Patrona Real έσφαξε με τα χέρια του τον “Μαυρομάτη” Οθωμανό. Εκτός τόπου και χρόνου μένει επίσης η αναφορά των Ιταλών όταν υποστηρίζουν ότι ο ηγούμενος της Μεσίνα Pedro Giustiniani εξαγόρασε την ελευθερία του επί τόπου “in situ!”, λίγα λεπτά πριν το τέλος της μάχης, στις τέσσερις το απόγευμα όταν οι απαγωγείς του άφηναν λάφυρα και αιχμαλώτους τρέχοντας να σωθούν από την φονική αντεπίθεση των Ισπανών του Alvaro de Bazán. Τέλος ασαφείς είναι οι πληροφορίες τους για τον αριθμό των απωλειών με κυριότερη αντίφαση στον αριθμό των απελευθερωμένων Χριστιανών από τις τουρκικές γαλέρες που τοποθετούν πότε σε δέκα πότε σε δώδεκα χιλιάδες ενώ ο ίδιος ο Θερβάντες αναφέρει ξεκάθαρα ότι ήταν δεκαπέντε χιλιάδες. Κρίμα για μια ακόμη φορά που χάθηκε το έργο του “La Naval” γιατί σίγουραa θα είχε επισκιάσει όλους, δικούς και ξένους.
Σωστό είναι να αναφέρουμε επίσης, ότι αμφότεροι διόγκωσαν ανδραγαθήματα η περιστατικά. Ο ισχυρισμός των Βενετσιάνων ότι τα πλοία τους έπλεαν με 12 μίλια χρησιμοποιώντας τα πανιά η με 7 κωπηλατώντας είναι ανόητος κομπασμός. Μόλις τον 18º αιώνα οι μετασύγχρονες γαλέρες αρμένιζαν με λιγότερο από 12 μίλια και σε σημερινά τεστ που έγιναν κωπηλατώντας με ποιο σύγχρονα σκάφη, ποιο “καλοθρεμμένοι” κωπηλάτες με ένα ρυθμό 5 μιλίων την ώρα, έφταναν στον τερματισμό εξουθενωμένοι.
Άλλη φανφάρα αυτή των Ισπανών ήταν ότι η ναυαρχίδα τους κανονιοβόλησε πρώτη και έπληξε την Τουρκική ναυαρχίδα από 15 μίλια απόσταση, λογικά απίθανο μιας και αυτή η απόσταση δεν καλύφθηκε μέχρι τον 20º αιώνα από μηχανοκίνητα πλέον πυροβόλα.
Κατά τους Ιταλούς και αποδίδοντας το στην “οξυδέρκεια” του Andrea Doria, για να κερδίσουν ορμητικότητα και να καλυτερέψουν το βεληνεκές των, οι γαλέρες πριόνισαν και απέκοψαν το μπομπρέσο (πρόβολος η έμβολο) της πλώρης. Σ’ αυτόν τον ιστό αναρτάται το trinquete (η σακολέβα), πανί που είναι σημαντικότατο στην ταχύτητα και ισορρόπηση ενός ιστιοφόρου. Πως τότε θα τολμούσαν παρόμοια ελαφρόνοια! Ο κατέχων έστω ελάχιστες γνώσεις ιστιοπλοΐας θα απορρίψει αναμφισβήτητα το επιχείρημα. Πολύ σωστά σε χειρόγραφα του αρχείου Simancas αναφέρεται ότι οι δυο ναυαρχίδες διεμβόλισαν η μια την άλλη, συντρίβοντας τους πλωριούς ιστούς τους που όπως φαίνεται δεν ήταν καθόλου πριονισμένοι.
Περιγελούν οι Ισπανοί τους κατακερματισμένους Βενετσιάνους ότι ούτε ένας Τούρκος δεν κατόρθωσε να ανέβει σε Ισπανική γαλέρα και ότι αντίθετα χάρη στις επεμβάσεις του Albaro de Bazan από τα μετόπισθεν έσωσαν σταδιακά τους Βενετσιάνους, τους Ναπολιτάνους, τους Γενοβέζους, τον παπικό στόλο κι αυτόν ακόμα τον οικείο “αετονύχη” Τζιοβάνι Αντρέα Ντόρια.
Αφήνοντας κατά μέρος τις διαφορές Βενετσιάνων και Ισπανών ως προς την επίδραση τους στην νίκη, θα ήταν δίκαιο να υποβληθεί έγκληση σε ορισμένους καλοθελητές, εκ του πονηρού ενδιαφερόμενους, να εξυμνήσουν πολλάκις την αξιοπιστία και απρόσβλητη προσωπικότητα του γάλλου ιστορικού Braudel ιδίως όταν θέλουν να αναφερθούν στην τοποθεσία της Ναυμαχίας υιοθετώντας για την έκθεση τους τον ισχυρισμό του ότι, “Η ναυμαχία έγινε στην είσοδο του κόλπου της Ναυπάκτου”. Από πού και ως που; Φαίνεται ότι οι Βενετσιάνοι και οι υπόλοιποι Ιταλοί δεν τους καλύπτουν πλέον.
Με το ίδιο θράσος /αν και δειλά/ αναρτούν επίσης το πανό ως προς την παντελή αχρηστία και την αναποτελεσματικότητα της ναυμαχίας. Όλοι εμείς που συνεχίζουμε να ζούμε σε μια ελεύθερη ευρωπαϊκή χώρα και δεν σπουδάζουμε την Οθωμανική ιστορία στα σχολεία μας , πάνω σε αυτό, τους ρωτάμε απλά και εν ειρήνη: Πως θα ζούσαμε τώρα αν αντί για τους δυτικούς είχαν επικρατήσει οι Οθωμανοί, Monsieur Braudel;
Όσον αφορά έτερα επιχειρήματα τούτα συντοπιτικά, σχετικά με τη γνώση η όχι άλλων τοπωνυμιών της περιοχής κατά την εποχή που μας απασχολεί και ότι το γνωστότερο τότε μέρος ήταν η Ναύπακτος η ίδια η ιστορία και η αναδρομή της το διαψεύδει. Το επιχείρημα, ότι όλοι γνώριζαν την Ναύπακτο και ουδείς τις Εχινάδες είναι φτωχό και ασύμβατο. Χωρίς να υποτιμήσουμε την πανάρχαια ιστορία της δωρικής διαχρονικής πόλης υπενθυμίζουμε τον Όμηρο και την Ιλιάδα, τον Οδυσσέα και τον εκ Δουλιχίου, Μέγη. Τα σαράντα πλοία που συνεισφέραν τα “ιερά νησιά Εχιναί” στον πόλεμο της Τροίας.
Η Πάτρα (Patras), τουρκοκρατούμενη και αυτή, οχυρωμένη πόλη με πάνω από δέκα χιλιάδες κατοίκους, τρίτη πόλη της Πελοποννήσου σε σπουδαιότητα με τον Μυστρά και το Ναύπλιο, με στοιχειοθετημένο ομώνυμο κόλπο πριν από τον υποτιθέμενο κόλπο της Ναυπάκτου, απέχει τουλάχιστον δέκα μίλια λιγότερο από το σημείο της Ναυμαχίας. Το ίδιο και τα δυο δίδυμα οχυρωμένα κάστρα που έκτισε ο Βαγιαζήτ το 1499. Τα μικρά Δαρδανέλια, το Αχαϊκό και Μολυκρειακό Ρίο. Κι ύστερα είναι η Κεφαλονιά και η Λευκάδα, βενετσιάνικα ονομαστά νησιά που απέχουν όχι περισσότερο από ότι η Ναύπακτος από τις Εχινάδες και το συντεταγμένο κέντρο της ναυμαχίας.
Πως αλλοεθνείς ιστορικοί αυτόπτες μάρτυρες της ναυμαχίας γνωρίζουν και αναφέρουν με λεπτομέρειες στα χρονικά τους “ασήμαντους” τόπους όπως Εχινάδες, ο Πεταλάς, η Σκρόφα, η Καλυδων. Το αγγελόκαστρο, το Δραγαμέστο, το βουνό Κοτσιλάρης ή ο ποταμός ασπροπόταμος και οι υπόλοιποι βρισκόμαστε ακόμα στο σκοτάδι της αγνωσίας; Η επιμονή των Ιταλών να χαρτογραφήσουν την περιοχή ονομάζοντας επανειλημμένα και λανθασμένα τον κόλπο σαν της Lepanto επέφερε δυστυχώς την πλάνη πολλών ώστε να ακολουθήσουν τα βήματα τους. Αλλά αυτό δεν είναι τεκμήριο για να παραμείνει στους αιώνες η ονομασία η τουλάχιστον να μην αμφισβητηθεί γιατί τότε θα έπρεπε να επανακτήσουμε προστριβές πάνω σε πασίγνωστα γεγονότα που αντίθετα με αυτό που μας απασχολεί παρέμειναν πιστά στο ακριβές τοπωνύμιο του συμβάντος και όχι στην εγγύτητα της ποιο ονομαστής τοποθεσίας.
Θεωρώντας σαν δεδομένο ότι η “Lepanto” απέχει περίπου 40 μίλια από τις Σκρόφες και το ελλειπτικό κέντρο παράταξης της ναυμαχίας /ήτοι 70 χιλιόμετρα σε ευθεία από ξηράς/ διαλέξαμε από την παγκόσμια ιστορία ορισμένα παρεμφερή γεγονότα σε ανιούσα που η σύγκριση τους αν μη τι άλλο σκανδαλίζει και προκαλεί .
Το Trafalgar, είναι ένα ασήμαντο ακρωτήρι με μια ακόμη ασήμαντη βραχονησίδα στην προέκταση του από την οποία παίρνει το όνομα του, στη νότια ατλαντική Ισπανία. Απέχει 28 μίλια από το Cádiz την αρχαιότερη πόλη της Ιβηρικής που εκείνη την εποχή διένυε τον χρυσό της αιώνα και μόλις 6 από το Vejer οχυρωμένη και σπουδαία πόλη της εποχής με πάνω από 10 χιλιάδες κατοίκους γνωστό ακόμη από την εποχή του χαλκού. Το Cádiz θεωρείται η τέταρτη σπουδαιότερη ισπανική πόλη του 18ου αιώνα, παρ’ όλα αυτά η ξακουστή ναυμαχία του Trafalgar πήρε το όνομα μια λιλιπούτειας βραχονησίδας.
Το Waterloo, ασήμαντος καταυλισμός στις αρχές του 19ου, απέχει μόλις 9 μίλια από τις Βρυξέλες, γαλλική νομαρχία μετά το 1815 και πρωτεύουσα του ανεξάρτητου Βελγίου το 1830! Φανταστείτε τον απόηχο και τα ευτράπελα ανέκδοτα αν η μοιραία ήττα του Ναπολέοντα είχε πάρει το όνομα της ποιο γνωστής τοποθεσίας της περιοχής. Δεν θα υπήρχε Waterloo για κανέναν, αλλά Βρυξέλες για όλους.
Η ναυμαχία του Ναβαρίνου πήρε το όνομα του μικρού όρμου όπου διεξήχθη και όχι της πόλης Νεόκαστρον /Πύλος τη σημερινή εποχή/ που βρίσκεται στο σημείο μηδέν του Όρμου! Κι όσο κι αν φαίνεται άτοπο, η γνωστότερη κοντινή πόλη της εποχής Καλαμάτα βρίσκεται μόνο 25 μίλια από τον ελάχιστο όρμο, ισομεγέθη ως έγγιστα με τον όρμο της σκρόφας.
Η μάχη του Castillon έδωσε τέλος στον πόλεμο των 100 χρόνων μεταξύ Άγγλων και Γάλλων. Οχυρωμένη θέση 25 μίλια από την πρωτεύουσα της Ακουιτάνιας Μπορντό, το Castillon la bataille
έχει σήμερα 3 χιλιάδες κατοίκους και χαίρει της ιστορικής δικαιοσύνης.
Η Σαλαμίνα απέχει 12 μίλια από την Αθήνα, 7 από το Πειραιά!
Οι Θερμοπύλες, κρημνώδης άγνωστο στενό τριγυρισμένο από φημισμένες αρχαίες πόλεις όπως οι Άβαι με περιώνυμο μαντείο, το Ναρθάκιον (η αρχαία του Αχιλλέα Φθία), Τράχινα, Αντίκυρα, Ανθήλη, Οπούντα, Θρόνιο, Κυρτώνη…
Το γυμνό ακρωτήρι Άκτιον σε απόσταση βολής από τις κατοικήσιμες και γνωστές της εποχής Αμβρακία, Λευκάδα, Αμφιλοχία (Λιμναία) κλπ. Κι αν επαναλάβουμε αυτό το δοκίμιο με χιλιάδες τοπικά και διεθνή παραδείγματα θα καταλήξουμε ότι στο 99,9%, όλες οι μάχες παίρνουν το όνομα από τον τόπο διεξαγωγής κι όχι από το γνωστότερο πλησίον κέντρο. Και μπορούμε να διαβεβαιώσουμε ότι σε πολλές από τις περιπτώσεις δυο και τρεις χιλιάδες χρόνια πριν δεν υπήρχαν ούτε καν χάρτες για να μας πλανέψουν.

Οι Συντεταγμένες , Η διάγνωση.

Ο Αστρολάβος είναι ένα αρχαίο αστρονομικό όργανο που έφτασε μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα για να αντικατασταθεί από τον εξάντα, που σήμερα τείνει να αφομοιωθεί εντελώς από τα ηλεκτρονικά αστρονομικά όργανα. Η αρχή χρήσεως του βασίζεται στη διπλή ανάκλαση για τον προσδιορισμό των γωνιών που δημιουργούνται μεταξύ των ουρανίων σωμάτων. Στη ναυσιπλοΐα αυτή η αρχή βοηθά στην εύρεση του στίγματος του πλοίου. Το στίγμα είναι το σημείο όπου συναντώνται οι συντεταγμένες , δηλαδή το γεωγραφικό πλάτος και μήκος, στοιχεία για τον καθορισμό θέσεως ενός πλοίου σε μια ορισμένη στιγμή. Ούτε οι συμμαχικές πηγές αλλά ούτε και οι Οθωμανικές αναφέρουν ξεκάθαρα τις συντεταγμένες της Ναυμαχίας των Curzolari. Αλλά με βάση τους διαφόρους χάρτες τόσο εκ μέρους των Ιταλικών όσο και των Ισπανικών πηγών, και την λεπτομερή μελέτη των χρονογράφων της εποχής αυτόπτων και μεταγενέστερων, μπορούμε να διατυπώσουμε ότι το υποθετικό κέντρο της με την έναρξη ήταν στο στίγμα 38º 12’ 23”N – 21º 10´31”E. Και εκτείνοντας την εμβέλεια καταλήγουμε ότι ο κεντρικός άξονας της στήλης και των δυο στόλων κατά την διάρκεια της ναυμαχίας κυμάνθηκε /αν διατηρήσουμε το ίδιο πλάτος/, μεταξύ των σημείων 38º 12’N – 21º 14” E και 38º 12’ N – 21º 07’. Αυτό σημαίνει ότι, εφόσον χαράξουμε δυο κάθετες ευθείες που να περνούν από τα ορισμένα αυτά σημεία, παράλληλες στους ανάλογους μεσημβρινούς, μπορούμε να τοποθετήσουμε ανεπιφύλακτα την παράταξη των δυο στόλων κατά την έναρξη και το πέρας της ναυτικής σύρραξης, όσον αφορά το βόριο τόξο μεταξύ της νήσου Προκοπανίστου και της νήσου Οξιάς, και το νότιο τόξο μεταξύ της λιμνοθάλασσας Κοτυχίου και την Κυλλήνη, αν και σε αυτό το σημείο διαπλατύνεται ελαφρώς η αχτίνα πέραν της νησίδας Καυκαλίδας, λόγο του ότι ο Ανδρέα Ντόρια ξανοίχτηκε αρκετά αφήνοντας να τον παρασύρει το ρεύμα (οι κακές γλώσσες λένε ότι δεν είχε καμιά όρεξη να πολεμήσει) με αποτέλεσμα να έλξη τον Uluch Ali σε μια παραλίγο καταστρεπτική κίνηση στ ανοιχτά. Αλλά όπως πάντα, την έβγαλε πάλι καθαρή χάρις στην επέμβαση του μεγαλύτερου στρατηλάτη της ναυμαχίας Alvaro de Bazán. Όμως, δυστυχώς με αυτόν τον ελιγμό, άνοιξε δίαυλο στον “λωβιάρη“ Ιταλό εξωμότη “Uchali” ώστε να διαφύγει στη Λευκάδα κι από κει στη Τουρκία όπου τον περίμενε η θέση ναύαρχου του μελλοντικά και σε χρόνο μηδέν, αναστηλωμένου Οθωμανικού στόλου.
Διάφοροι υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει να κοιτάζουμε το παρελθόν. Ότι η Ιστορία είναι ουτοπία και μηδέν πρακτική. Αντίθετα το παρόν είναι που μετράει και το μέλλον, αυτό, χαίρει προσδοκίας. Μπορεί να χουν δίκαιο. Είναι γιατί η Ιστορία όταν γράφεται δεν έχει πολιτική, δεν τη χρειάζεται. Εμείς με την επέμβαση μας της φορτώνουμε αυτό το βραχνά. Ας με συγχωρήσουν οι οραματιστές αλλά αφήνω το ρεαλιστικό παρόν και το ελπιδοφόρο μέλλον για τους πολιτικούς, εγώ κρατώ την παραδειγματικότητα. Γιατί η Ιστορία είναι πηγή ευθύνης και μάθησης. Είναι διατροφή μακράς λήξεως. Θέλει μόνο προσοχή για να μείνει σωστά διατηρημένη. Αλλιώς κινδυνεύουμε να προσβληθούμε όλοι από αλλαντίαση.
Γυρνώντας στις συντεταγμένες, και ερευνώντας συστηματικά τις αναφορές των ιστορικών της εποχής μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα υποθετικό ωρολόγιο με αναφερόμενα γεγονότα και τοπωνύμια ώστε να θεσμοθετήσουμε οριστικά την ακριβή επιφάνεια του ελλειψοειδούς όπου συνέβησαν όλα. Δεν είναι ότι κάποιοι αμφισβητούν την σχετική τοποθεσία των γεγονότων. Είναι ότι τα γεγονότα και οι τοποθεσίες αμφισβητούν παντελώς οποιαδήποτε σχέση η ανάμιξη του όρου Lepanto, πλην της αναμφισβήτητης αναφοράς του ως ορμητήριο και βάση του τούρκικου στόλου!
Γεγονός που αν το σκεφτούμε λογικά, δεν προσφέρεται για κανενός είδους εορτασμό!
Ακολουθούμε λοιπόν χρονολογικά τα ιστορήματα διακεκριμένων Ισπανών και Βενετσιάνων παρατηρητών με προπομπούς τους ιδίους που μνημονεύσαμε προηγουμένως.
“… Είχε ξημερώσει η εβδόμη Οκτωβρίου όταν ο χριστιανικός στόλος άφησε πίσω τον Πεταλά, και άρχισε να προβάλει ανάμεσα από τις μικρές βραχονησίδες που λέγονται Curzolares, και στην αρχαιότητα λεγόταν Εχινάδες, οκτώ μίλια από την είσοδο του κόλπου, απέναντι από τις εκβολές του ποταμού Αχελώου /που οι τοπικοί λένε Ασπροπόταμο/ και που τις σχημάτισε με τις προσχώσεις του κατά τη διάρκεια των αιώνων.”
“… Ο Στόλος ξημέρωσε πολύ κοντά στο δέλτα,(Αχελώος) όταν έστειλε ο Αυστριακός ορισμένα πλοία να περάσουν ανάμεσα από τα νησιά (μεταξύ Οξιάς και κοτσιλάρη ) μήπως δουν από μακριά τουρκικά πλοία.”
“… Όταν προχώρησε η ημέρα βγήκε ο Οθωμανικός στόλος από τα μικρά Δαρδανέλια (Το στενό που σχημάτιζαν τα δυο κάστρα Αχαϊκού και Μολυκρείου Ρίου) να συναντήσει το Χριστιανικός στόλο στα νησιά Curzolares ”
“…Στις 11 το πρωί πλησίασαν τα τούρκικα πλοία αγέρωχα και αισιόδοξα γιατί στην αρχή νόμισαν ότι τα αντίπαλα πλοία ήταν πολύ λιγότερα αλλά δεν αντιλήφτηκαν ότι στην αριστερή πτέρυγα πολλά τα έκρυβε το ακροβούνι (κάβος Κοτσιλάρη)…”
“… Μερικές γαλέρες του Sirocco Bajá από τη στεριά της Αιτωλίας πλησιάζοντας σε ένα βράχο που πριν ήταν νησίδα αλλά τώρα είναι επιχωματωμένη και ενωμένη με τη στεριά, (Σκρόφες )επιτίθονταν από πλώρη και πρύμη, βυθίζοντας κάποιες σκόρπιες γαλέρες. Είχαν σαλτάρει και κουρσέψει την ναυαρχίδα των Βενετών όταν ένα βέλος καρφώθηκε στο μάτι του Μπαρμπαρίγου… Σ’ αυτή τη δύσκολη στιγμή καταφθάνει σε βοήθεια ο Τζιοβάνι Κονταρίνι με λίγες γαλέρες που ήταν προφυλαγμένες πίσω από το λοφίσκο (punta scrofa), και επανακτά την ναυαρχίδα… Η οργή των πολεμιστών για το θάνατο του στολάρχου οπλίζει τις καρδιές και σε σφοδρή αντεπίθεση κουρσεύουν την εχθρική ναυαρχίδα και θανατώνουν τον Sirocco Bajá. ”
“… Η νίκη είχε αρχίσει να γέρνει προς το μέρος του συνασπισμού (Liga) όταν οι Βενετσιάνοι μετά τον θανάσιμο τραυματισμό του Μπαρμπαρίγου εξανάγκασαν τους τούρκους να οπισθοχωρήσουν προς τις βραχώδεις ξέρες (Σκρόφες) όπου πολλά πλοία προσάραξαν. Τόσο ήταν ο πανικός των τούρκων που έπεφταν στη θάλασσα και πολλοί πνίγηκαν.”
“…Πολλά πλοία προσάραξαν και οι επιζώντες έτρεχαν μέσα από τις ξέρες και τους νερόλακκους (όρμος σκρόφας, εκεί όπου σήμερα υπάρχει το ΙΧΘΥ.Κ.Α) ενώ οι χριστιανοί εκδικούμενοι την σφαγή της Αμμοχώστου τους κυνηγούσαν μέχρι τη στεριά και κάθε έναν που έπιαναν τον παλούκωναν δίνοντας του απάνθρωπο θάνατο. Με τον ίδιο τρόπο περιγράφουν ορισμένοι, το κυνηγητό και τον θάνατο του ιδίου του Sirocco Bajá, ο οποίος μάταια προσπάθησε να διαφύγει σκαρφαλώνοντας τον ματωμένο βράχο, (Ακρωτήρι σκρόφας, punta scrofa η όπως το αναφέρουν παντού οι οθωμανικές πηγές, το ματωμένο ακρωτήρι).”
“…Όσοι σώζονται διαφεύγουν διαβαίνοντας κάμπους και βάλτους (κάμπος Οινιάδων) με κατεύθυνση τα τουρκοκρατημένα μέρη (εικάζονται οι καζάκες Αιτωλικού και Αγγελοκάστρου )…Οι γαλέρες που σώθηκαν έβαλαν ρούμπο για τη Lepanto ρυμουλκώντας την βενετσιάνικη Soranzo (Πιθανώς αναφέρεται στη γαλέρα Cristo Resussitato της ξακουστή Βενετσιάνικης οικογένειας που συμμετείχε στην ναυμαχία με κυβερνήτη τον Benedetto Soranzo αν και κατά την αρχική παράταξη, αυτή συμμετείχε στην δεξιά πτέρυγα του Giovani Andrea Doria) ”
“…Ήταν περίπου τέσσερες το απόγευμα όταν κήρυξε ο Δον Χουάν το τέλος της ναυμαχίας, αποσύροντας το στόλο στο φυσικό λιμάνι του Πέτελα (Πεταλάς). Τρεις μέρες μετά έστειλε από εκεί μήνυμα νίκης στον βασιλιά και αδελφό του Φίλιππο…”
Θα κατέληγε πληκτικό να επαναλάβουμε δεκάδες άλλα χρονικά ένα προς ένα με την ιδέα να εμπλουτίσουμε το δοκίμιο με επανωτές αναφορές στα τοπωνύμια της περιοχής. Έξαλλου αυτό το σημείο όπως προαναφέραμε είναι από τα λίγα, για να μην πούμε το μοναδικό, που δεν χωρά αμφισβήτηση από τους αντιτιθέμενους. Αντίθετα, η επιμονή και η προσπάθεια πρέπει να εστιαστούν στην άρση και ορθή επανακύρωση των δικαιωμάτων. Γιατί το δικαίωμα δεν είναι εμπόρευμα. Γιατί κανείς δεν μπορεί να εμπορευτεί ότι δεν του ανήκει. Γιατί η υδάτινη επιφάνεια που περικλείουν οι συντεταγμένες δεν ανήκει στον golfo di Lepanto. Ούτε η αίγλη του ανήκει. Ανήκει στην Ιστορία, κι όπως κάποιος εγχώριος συνεργός, φιλάλληλος και “φιλειρηνιστής” σωστά διατύπωσε η Ιστορία ανήκει στους ήρωες… στους ήρωες που κείτονται νεκροί εδώ και τέσσερις αιώνες κάτω απ τα ύφαλα των Εχινάδων.
Γι’ αυτούς τους ήρωες είναι οφειλή να επανερχόμαστε, όσοι ευελπιστούμε, στο πεδίον της μάχης, κάθε επτά του Οκτώβρη τουλάχιστον, διεκδικώντας απέναντι στα κατεστημένα, τα κεκτημένα

Το χρέος

Ερευνώντας εδώ και χρόνια στα Βενετσιάνικα και Ισπανικά αρχεία τη ζωή και τα έργα του μεγάλου Ελληνοισπανού θαλασσοπόρου και εξερευνητή Juan de Fuca έτυχα της μεγαλύτερης έκπληξης όταν ανακάλυψα με πρωτόγονη συγκίνηση ότι ο προγονός μου και συγκαιρινός του, Rodi de Fuca ήταν πρώτος εξάδελφος του. Μετά από κάποια χρόνια διασταύρωσα τις πληροφορίες από το Livre d´Ore Ionienne του Ευγένιου Ρίζου Ραγκαβή. Τέτοια ήταν η συγκίνηση που δίχως χρονοτριβή υιοθέτησα το όνομα του και το έκανα συνώνυμο για το πρώτο μου και αποτυχημένο blog. Δεν το θεώρησα ως παρωνύμιο, ούτε σαν ψευδώνυμο αλλά σαν υπογραφή δωρεάς στους προγόνους. Γιατί πάντα πίστευα ότι είναι επιταγή και οφειλή για τον καθένα η αναζήτηση της προέλευσης του. Η ενδημική επικοινωνία με τις ρίζες.
Η παροδικότητα μας απ τη ζωή και η ματαιότητα του πρόσκαιρου κάνουν ποιο έντονη την αυθόρμητη επιθυμία της γνωριμίας των προγενέστερων. Έτσι λοιπόν από μια σύμπτωση, ευχάριστη σύμπτωση ανακάλυψα σε κάποιες σελίδες, συνάντησα μέσα από κάποιες λέξεις, τον άσημο αυτόν μου προπάτορα και από αυτόν τον προπάτορα του και τον προπάτορα αυτουνού, που στα μέσα του 15ου αιώνα είχε έρθει από το Βυζάντιο να αποικήσει στο βενετσιάνικο τότε νησί. Και έτσι ενδύθηκα τη λεοντή τους. Αναρριχήθηκα στο γενεαλογικό τους δέντρο /που τώρα πλέον θα ήταν και δικό μου/ και ξεκρέμασα τελεσίδικα το “Ρόδι” που θα συνόδευε πλέον τις συγκυριακές συγγραφικές μου προσπάθειες. Γιατί την ίδια εποχή ο άλλος μου εαυτός είχε πέσει με τα μούτρα στο προς το ζην επιζητώντας ασθμαίνων το Ευ ζην!
Κι όπως χαριτολογεί η Μαρία, από τότε… Ο Δημητρης δουλεύει, ο Ródi γράφει.

Rodi de Fuca

Publicado en el periodico AIXMI el 2 de Octubre de 2014