1. Οδυσσέας Ελύτης /Odisseas Elitis

Ελένη

Odisseas Elitis – Manos Xantzidakis . A ese poema dificil y de verso narrativo le puso una musica sublime un compositor único y excelso que no es reconocido mundialmente como se merece.

Με την πρώτη σταγόνα της βροχής σκοτώθηκε το καλοκαίρι
Μουσκέψανε τα λόγια που είχανε γεννήσει αστροφεγγιές
Όλα τα λόγια που είχανε μοναδικό τους προορισμόν Εσένα!
Κατά πού θ’ απλώσουμε τα χέρια μας τώρα που δε μας λογαριάζει πια
ο καιρός
Κατά πού θ’ αφήσουμε τα μάτια μας τώρα που οι μακρινές γραμμές
ναυάγησαν στα σύννεφα
Τώρα που κλείσανε τα βλέφαρά σου απάνω στα τοπία μας
Κι είμαστε —σαν να πέρασε μέσα μας η ομίχλη—
Μόνοι ολομόναχοι τριγυρισμένοι απ’ τις νεκρές εικόνες σου.

Με το μέτωπο στο τζάμι αγρυπνούμε την καινούρια οδύνη
Δεν είναι ο θάνατος που θα μας ρίξει κάτω μια που Εσύ υπάρχεις
Μια που υπάρχει αλλού ένας άνεμος για να σε ζήσει ολάκερη
Να σε ντύσει από κοντά όπως σε ντύνει από μακριά η ελπίδα μας
Μια που υπάρχει αλλού
Καταπράσινη πεδιάδα πέρ’ από το γέλιο σου ώς τον ήλιο
Λέγοντάς του εμπιστευτικά πως θα ξανασυναντηθούμε πάλι
Όχι δεν είναι ο θάνατος που θ’ αντιμετωπίσουμε
Παρά μια τόση δα σταγόνα φθινοπωρινής βροχής
Ένα θολό συναίσθημα
Η μυρωδιά του νοτισμένου χώματος μες στις ψυχές μας που όσο παν κι απομακρύνονται

Κι αν δεν είναι το χέρι σου στο χέρι μας
Κι αν δεν είναι το αίμα μας στις φλέβες των ονείρων σου
Το φως στον άσπιλο ουρανό
Κι η μουσική αθέατη μέσα μας ω! μελαγχολική
Διαβάτισσα όσων μας κρατάν στον κόσμο ακόμα
Είναι ο υγρός αέρας η ώρα του φθινοπώρου ο χωρισμός
Το πικρό στήριγμα του αγκώνα στην ανάμνηση
Που βγαίνει όταν η νύχτα πάει να μας χωρίσει από το φως
Πίσω από το τετράγωνο παράθυρο που βλέπει προς τη θλίψη
Που δε βλέπει τίποτε
Γιατί έγινε κιόλας μουσική αθέατη φλόγα στο τζάκι χτύπημα
του μεγάλου ρολογιού στον τοίχο
Γιατί έγινε κιόλας
Ποίημα στίχος μ’ άλλον στίχο αχός παράλληλος με τη βροχή δάκρυα
και λόγια
Λόγια όχι σαν τ’ άλλα μα κι αυτά μ’ ένα μοναδικό τους προορισμόν:
Εσένα!

Helena

Con las tempranas gotas de la lluvia se suicidó el verano
Se han inundado las palabras que relámpagos habían engendrado
Aquellas palabras, todas, que a ti se dirigían solamente.
¿Hacia dónde las manos tenderemos, ahora que el tiempo ya no se apiada de nosotros?
¿Hacia dónde reposaremos los ojos, ahora que las líneas del horizonte en las nubes naufragaron?
Ahora que los parpados sobre nuestros paisajes han sellado
y quedamos como si la niebla traspasase nuestras almas
¡Solos! Totalmente solos, rodeados de muertos paisajes.

Con la frente pegada a la vidriera el lamento temprano aguardamos con desvelo
No es la muerte que pueda derrumbarnos mientras Tú vives y existes
Mientras de otro lado llega el mistral para salvarte
Vestirte de cerca como de la distancia te viste la esperanza
que reina y existe en todas partes
Cuan verde valle más allá de la risa y el astro
Susurrando que pronto nos volveremos a encontrar de nuevo
Y no será la muerte vil que nos acecha
Solo una gota del otoñal rocío
Un sentimiento nebuloso
El perfume de la mojada tierra en nuestras almas que se alejan…

Y si no queda tu mano en mi mano tendida,
si no fluye nuestra sangre en las venas de tus sueños;
queda la luz en el cielo inmaculado y la música dijiste,
/Invisible/, en nuestros adentros, viajera triste,
de todo cuanto aún, nos retiene en la vida

Es el viento humedecido y el momento del otoño que separa
el amargo del codo escritorio en la memoria
que pasea las noches y que su luz se jacta de las sombras
detrás del ventanal que otea la tristeza
¡y nada ve!
Porque música se hizo sin materia, y de brasero llama, y del reloj en la pared el tictaqueo
Porque se hizo apenas,
Poema de verso contra el verso en semejanza con la lluvia,
Lágrimas y palabras
Palabras no como las otras, sino palabras a alguien destinadas …
…A ti (Helena)

Κωνσταντίνος Καβάφης /Constantino Kavafis

Περιμένοντας τους βάρβαρους

Un dibujo para el alejandrino…

– Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι;
Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα.

– Γιατί μέσα στην Σύγκλητο μια τέτοια απραξία;
Τι κάθοντ’ οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
Τι νόμους πια θα κάμουν οι Συγκλητικοί;
Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν.

– Γιατί ο αυτοκράτωρ μας τόσο πρωί σηκώθη,
και κάθεται στης πόλεως την πιο μεγάλη πύλη
στον θρόνο επάνω, επίσημος, φορώντας την κορώνα;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
Κι ο αυτοκράτωρ περιμένει να δεχθεί
τον αρχηγό τους. Μάλιστα ετοίμασε
για να τον δώσει μια περγαμηνή. Εκεί
τον έγραψε τίτλους πολλούς κι ονόματα.

– Γιατί οι δυο μας ύπατοι κ’ οι πραίτορες εβγήκαν
σήμερα με τες κόκκινες, τες κεντημένες τόγες·
γιατί βραχιόλια φόρεσαν με τόσους αμεθύστους,
και δαχτυλίδια με λαμπρά, γυαλιστερά σμαράγδια·
γιατί να πιάσουν σήμερα πολύτιμα μπαστούνια
μ’ ασήμια και μαλάματα έκτακτα σκαλιγμένα;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα·
και τέτοια πράγματα θαμπώνουν τους βαρβάρους.

– Γιατί κ’ οι άξιοι ρήτορες δεν έρχονται σαν πάντα
να βγάλουνε τους λόγους τους, να πούνε τα δικά τους;

Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα·
κι αυτοί βαρυούντ’ ευφράδειες και δημηγορίες.

– Γιατί ν’ αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχία
κ’ η σύγχυσις. (Τα πρόσωπα τι σοβαρά που εγίναν).
Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κ’ οι πλατέες,
κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι;

Γιατί ενύχτωσε κ’ οι βάρβαροι δεν ήλθαν.
Και μερικοί έφθασαν απ’ τα σύνορα,
και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν.

Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους.
Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις.

 Esperando a los bárbaros.

—¿A qué esperamos en la plaza congregados?

Están los bárbaros a punto de llegar.  

—¿Por qué en la asamblea tanta apatía imperar?     

¿Qué hacen sin legislar los magistrados?

Porque los bárbaros hoy tienen que llegar.

¿Qué leyes legislarán los magistrados?

Los bárbaros aspiran -cuando lleguen-, legislar.

—¿Por qué está el emperador tan pronto levantado?

Sentado sobre el trono de augusto soportal

en donde su ciudad le coronó con tiara oficial.

Porque los bárbaros hoy tienen que llegar

y el emperador espera recibir a su caudillo

Dispuso un pergamino -al forastero- entregar

junto a blasones, títulos y un real anillo.

—¿Por qué los dos comisionados, junto a los pretores salieron

vestidos con togas encarnadas finas, con esmero engalanadas?

¿Por qué pulseras montadas de amatistas y ágatas vistieron

y sortijas relucientes de cristalinas esmeraldas?

¿Por qué en las palmas sostener báculos esmaltados

tallados de azoque excepcional y adornos dorados?

Porque hoy los bárbaros vendrán desambientados

y a esa lujuria áurea no están acostumbrados

—¿Por qué no llegan como siempre los oradores valiosos

para soltarse el sermón y convencer la gente?

Porque los bárbaros hoy tienen que llegar;

y en discursos y elocuencias ellos no son dichosos.

 —¿Por qué entonces la ansiedad, apenas empezar,

y ese desorden. (¡cómo se volvieron serios de repente!)

¿Por qué se vaciaron rápido las calles y las plazas

y todos vuelven al hogar como absortas masas?

Porque la noche ya cayó y los bárbaros no llegan

mensajes intercambian heraldos del otro lado…

¡Los bárbaros no existen ya!, dicho y confirmado!

Y ahora que vamos a hacer sin bárbaros… ¡Qué decepción!

¡Esa “buena gente”, era una perfecta solución!

Γιώργος Σεφέρης / Seferis Giorgos

Ο γυρισμός του ξενιτεμένου

Giorgos Seferis – Giannis Marcopoulos. Dos cretenses, el compositor y Garganourakis -el trovador- consuiguieron adaptar ese poema irascible del Esmirneo -LA MAR- en un grito melodico en el egeo…

– Παλιέ μου φίλε τί γυρεύεις;
χρόνια ξενιτεμένος ἦρθες
μὲ εἰκόνες ποὺ ἔχεις ἀναθρέψει
κάτω ἀπὸ ξένους οὐρανοὺς
μακριὰ ἀπ᾿ τὸν τόπο τὸ δικό σου.

– Γυρεύω τὸν παλιό μου κῆπο·
τὰ δέντρα μοῦ ἔρχουνται ὡς τὴ μέση
κι οἱ λόφοι μοιάζουν μὲ πεζούλια
κι ὅμως σὰν ἤμουνα παιδὶ
ἔπαιζα πάνω στὸ χορτάρι
κάτω ἀπὸ τοὺς μεγάλους ἴσκιους
κι ἔτρεχα πάνω σὲ πλαγιὲς
ὥρα πολλὴ λαχανιασμένος.

– Παλιέ μου φίλε ξεκουράσου
σιγὰ-σιγὰ θὰ συνηθίσεις·
θ᾿ ἀνηφορίσουμε μαζὶ
στὰ γνώριμά σου μονοπάτια
θὰ ξαποστάσουμε μαζὶ
κάτω ἀπ᾿ τὸ θόλο τῶν πλατάνων
σιγὰ-σιγὰ θὰ ῾ρθοῦν κοντά σου
τὸ περιβόλι κι οἱ πλαγιές σου

– Γυρεύω τὸ παλιό μου σπίτι
μὲ τ᾿ ἀψηλὰ τὰ παραθύρια
σκοτεινιασμένα ἀπ᾿ τὸν κισσὸ
γυρεύω τὴν ἀρχαία κολόνα
ποὺ κοίταζε ὁ θαλασσινός.

Πῶς θὲς νὰ μπῶ σ᾿ αὐτὴ τὴ στάνη;
οἱ στέγες μου ἔρχουνται ὡς τοὺς ὤμους
κι ὅσο μακριὰ καὶ νὰ κοιτάξω
βλέπω γονατιστοὺς ἀν θρώπους
λὲς κάνουνε τὴν προσευχή τους

– Παλιέ μου φίλε δὲ μ᾿ ἀκοῦς;
σιγὰ-σιγὰ θὰ συνηθίσεις
τὸ σπίτι σου εἶναι αὐτὸ ποὺ βλέπεις
κι αὐτὴ τὴν πόρτα θὰ χτυπήσουν
σὲ λίγο οἱ φίλοι κι οἱ δικοί σου
γλυκὰ νὰ σὲ καλωσορίσουν.

– Γιατί εἶναι ἀπόμακρη ἡ φωνή σου;
σήκωσε λίγο τὸ κεφάλι
νὰ καταλάβω τί μοῦ λὲς
ὅσο μιλᾶς τ᾿ ἀνάστημά σου
ὁλοένα πάει καὶ λιγοστεύει
λὲς καὶ βυθίζεσαι στὸ χῶμα.

– Παλιέ μου φίλε συλλογίσου
σιγὰ-σιγὰ θὰ συνηθίσεις
ἡ νοσταλγία σου ἔχει πλάσει
μιὰ χώρα ἀνύπαρχτη μὲ νόμους
ἔξω ἀπ᾿ τὴ γῆς κι ἀπ᾿ τοὺς ἀνθρώπους.

– Πιὰ δὲν ἀκούω τσιμουδιὰ
βούλιαξε κι ὁ στερνός μου φίλος
παράξενο πὼς χαμηλώνουν
ὅλα τριγύρω κάθε τόσο
ἐδῶ διαβαίνουν καὶ θερίζουν
χιλιάδες ἅρματα δρεπανηφόρα.

El regreso del emigrante

– Viejo amigo ¿qué buscas encontrar?

en tu regreso de lejanas tierras

con paisajes que has alimentado

bajo el cielo ajeno y extraño,

de tu tierra misma apartado.

– Busco a mi antiguo huerto

donde los arbustos crecen,

lomas y recios bancales

donde cuando era niño

en la yerba retozaba.

Bajo las sombras alargadas

de las laderas correteaba

largas horas, resollando.

– Viejo amigo coge aliento

para habituarte poco a poco.

Juntos los dos recorreremos

tus senderos añorados,

y unidos yaceremos

bajo la bóveda del arce

cuando a tu lado lentamente

vendrán el huerto y sus laderas.

– Busco mi vetusta casa

con los ventanales altos

sombreadas por las yedras.

Busco un pilar ancestro

que el marino escudriñaba.

¿Cómo entrar en tal majada?

si el techo a mis hombros llega,

y aunque otee a lo lejos

veo gente arrodillada

como si fueran suplicantes.

– ¿Viejo amigo no me sientes?

Ya te acostumbrarás, al tiempo.

Tu hogar es eso que miras

y te llamarán a esa puerta

propios tanto, como amigos

dulcemente a dar la bienvenida.

– ¿Por qué es tu voz tan alejada?

Levanta un poco la cabeza

para enterarme lo que dices.

Mientras hablas de tu talla

ella, cada vez, mengua y cae

como si en la tierra se enterrase.

– Viejo amigo imagina que

ya te acostumbrarás con tiempo.

Tu nostalgia ha creado

Un mundo utópico con leyes

fuera de esa tierra y su gente.

– ¡Mas, no oigo suspiros!

Desvaneció mi amado amigo

mientras las luces atemperan

alrededor y todo se repite

mientras desfilan y cercenan;

millares de falcadas cuadrigas.

Η θάλασσα

Η θάλασσα, πώς έγινε έτσι η θάλασσα
Άργησα χρόνια στα βουνά,
με πλήγωσαν οι πυγολαμπίδες.
Τώρα σε τούτο τ’ ακρογιάλι περιμένω
ν’ αράξει ένας άνθρωπος
ένα υπόλειμμα, μια σχεδία.

Μα μπορεί να κακοφορμίσει η θάλασσα;
Ένα δελφίνι την έσκισε μια φορά
κι ακόμη μια φορά
η άκρη του φτερού ενός γλάρου.
Κι όμως ήταν γλυκό το κύμα
όπου έπεφτα παιδί και κολυμπούσα
κι ακόμη σαν ήμουν παλληκάρι
καθώς έψαχνα σχήματα στα βότσαλα,
γυρεύοντας ρυθμούς,
μου μίλησε ο θαλασσινός Γέρος:

«Εγώ είμαι ο τόπος σου,

ίσως να μην είμαι κανείς

αλλά μπορώ να γίνω αυτό που θέλεις»

La mar

¡La mar! ¿Cómo acabó así la mar?

Y yo perdido en las montañas

entre luciérnagas un ciego. ¿Y luego?

En aquella orilla a esperar

que lleguen ánimas hurañas

un naufragio, acaso una balsa de relevo.

¿Cómo el mar puede enquistarse?

Atravesada por un delfín errante

y de repente

por una -de gaviota-, ala ensartarse!

Empero una ola intrigante

-que desde que era mozo intimase,

y hasta que era un joven elegante-,

buscando guijarros mientas bucease

sobre un ritmo ansiado y basculante…

habló de boca de un viejo navegante

y me dijo solamente:

– «Yo soy tu tierra virtual,

tal vez no soy nadie real

pero puedo ser ¡tu deseo habitual!»

Κωστής Παλαμάς /Costis Palamas

La casa donde pasó el poeta su niñez, en Mesologgi. Foto publicada por “nuestro” periódico Aixmi.

Δόξα στο Μεσολόγγι

Γῆ, τοὺς ξάστερους πάντοτε οὐρανούς μου
Κάθε λογῆς κόσμοι ἀστρικοὶ πλουμίζουν,
Ἄστρα ποὺ σβύνουν καὶ ποὺ πέφτουν, ἄστρα
Ποὺ τρεμοφέγγουν

Πλανῆτες, φωτοσύγνεφα, κομῆτες,
Φῶτα χλωμὰ καὶ φῶτα θάμπωμα, ἥλιοι,

Πὲς τὰ μαργαριτάρια καὶ χρυσάφια,

Πὲς τὰ διαμάντια.

Μὰ ἐσύ, ρουμπίνι ἀπ᾿ τοὺς ἀχνοὺς δεμένο

Μαρτυρικῶν καὶ ἡρωικῶν αἱμάτων.

Στὸν οὐρανὸ τῆς πλάσης, καθὼς εἶναι τοῦ πόλου τὸ ἄστρο,

Τοῦ πόλου τὸ ἄστρο ἐσὺ στοὺς οὐρανούς μου

Τῆς Δόξας, δόξα, ὦ Γῆ! Τὸ Μισολόγγι:

Κι᾿ οἱ μὲ ὀνόματα μύρια γνωρισμένοι

Κόσμο μου ποὺ εἶναι

Κι᾿ οἱ ἀπὸ σπαθιοῦ καταχτητές, καὶ οἱ δάφνες

Τῶν πολεμάρχων οἱ αἱματοβαμμένες,

Κι᾿ οἱ Ἀλέξαντροι
Κι᾿ οἱ Ἑφτάλοφες καὶ οἱ Νίκες

Καὶ οἱ Σαλαμῖνες,

Καὶ μὲ τὶς ἱστορίες οἱ πολιτεῖες
Καὶ στόματα χρυσὰ καὶ οἱ Κυβερνῆτες

Κι᾿ οἱ Ἠράκλειτοι τοῦ Λόγου καὶ τῆς Τέχνης
παντοῦ κι᾿ οἱ Αἰσχύλοι.

Ἀνήμποροι ὅπως κι᾿ ἂν σταθοῦν μπροστά σου,
Καὶ σὲ μιᾶς τρίχας ἤσκιο νὰ θολώσουν

Τὴν ξεκομμένη ἀπ᾿ τοῦ Κυρίου τὴν ὄψη
Φεγγοβολιά σου.

Μισολόγγγι. Χαρὰ τῆς ἱστορίας,
Γῆ ἐπαγγελμένη. Πᾶνε ἑκατὸ χρόνια

Κι᾿ ἂς πᾶνε. Ἡ θύμηση ἄχρονη μπροστά σου,

Θὰ γονατίζει.

 GLORIA A MISOLOGGI

Estatua de Costis Palamas en Mesologgi

 ¡Tierra! Siempre a mis cielos estrellados  

 distintos universos engalanan,

 astros que se apagan despeñados

 astros centelleantes,

 planetas y cometas y nubes rutilantes!

Luces marchitas, farolas -soles- reflectantes;

Sean tesoros, sean perlas…

¡Sean brillantes!

Pero Tú, garza esmeralda, precioso mineral lujurioso

-sangre de intrépidos jinetes de fino linaje glorioso-,

Al corazón del cielo, donde habita del norte la estrella,

-el astro del norte-, que eres tú, en ese universo, ¡bella!

De tu gloria bebí, mi madre tierra, ¡Misologhi!

colmada de héroes ilustres renombrados

-en este mismo universo elogiados-

donde conquistadores te trajeron laureles

impregnados en honorable sangre,

del Alejandro el grande,

y Victorias, ciudades de siete colinas,

y otras Salaminas!

…con sus historias, sus mitos fieles.

Picos de oro, y un gobernante

-siguiendo el hilo-,

como Heráclito llegó en verso, llegó en arte,

junto a Esquilo.

A tu encuentro asombrados vendrán a presentarse

y sobre un rayo de tu sombra reflejarse,

iluminando al rostro del sumo Creador

con su resplandor.

¡Misologgi! Donde el gozo de la historia nace.

Tierra prometida. …ya cien años hace

– y aunque fueron tantos-, habrá de recordarse,

¡y frente a tu recuerdo, tendrán que prosternarse!